Zakaźne zapalenie wymienia (mastitis)
Opis choroby
Zapalenie wymienia to infekcja gruczołów mlekowych pochodzenia prawie zawsze bakteryjnego. Infekcje opisywane są często jako podkliniczne lub kliniczne zapalenie wymienia. Zapalenie podkliniczne charakteryzuje się obecnością infekcji bez widocznych oznak zapalenia miejscowego ub układowego. Zakaźne patogeny dobrze adaptują się do warunków przeżycia i rozwoju panujących w gruczole mlekowym i często powodują infekcje trwające tygodnie, miesiące lub lata. Głównym rezerwuarem patogenów jest zainfekowane wymię, a choroba przechodzi na inne krowy podczas dojenia za pomocą zarażonych aparatów udojowych, rąk dojarza, szmatek lub ręczników używanych do mycia lub suszenia więcej niż jednej krowy.
Koszt choroby
• Spadek produkcji mleka: Zapalenie wywołane przez Staphylococcus aureus powoduje więcej zniszczeń w tkance
mlecznej niż Streptococcus agalactiae i obniża produkcję mleka o 45% kwartalnie i 15% na zakażoną krowę.
• Mleko odrzuca się ze względu na skutki leczenia.
• Koszty leczenia.
• Uszkodzenie wymienia: Staphylococcus aureus uszkadza przewody mleczne i gromadzi się w głębokich kieszeniach
w tkankach mlekotwórczych, powodując powstanie tkanki bliznowatej. To zjawisko częściowo odpowiada za niską
skuteczność leczenia infekcji Staphylococcus aureus antybiotykami..
Przenoszenie
• Zwierzę
Głównym rezerwuarem patogenów jest zakażone wymię. Staphylococcus aureus może kolonizować uszkodzoną skórę i kanały strzyków i ostatecznie zajmować gruczoły mleczne. Bakterie mogą również gromadzić się w innych częściach ciała krowy.
• Materiały
Infekcja rozprzestrzenia się między krowami lub ćwiartkami w trakcie doju poprzez skażone aparaty udojowe, szmatki
lub ręczniki używane do mycia lub suszenia więcej niż jednej krowy.
• Ludzie
Ludzie mogą stanowić wektor zakażenia zwłaszcza podczas doju: ręce skażone drobnoustrojami mogą przenosić je
bezpośrednio na strzyki.
Zapobieganie
Przenoszenie patogenów powodujących zakaźne zapalenie wymienia z krów zakażonych na zdrowe zachodzi najczęściej w trakcie doju. Czynniki istotne dla przenoszenia patogenów obejmują aparaty udojowe, ręce dojarza, materiały do mycia strzyków oraz procedury lecznicze. Wdrożenie kompleksowego programu kontroli zapalenia wymion opartego na zapobieganiu przynosi efekty w postaci mniejszych strat z tytułu tej choroby, poprawy jakości mleka i wzrostu poziomu produkcji.
Programy te oparte są na racjonalnym zarządzaniu i obejmują:
• Ścisłe zasady higieny udoju
Unikanie zakażenia strzyków podczas przygotowania do doju: ręce i szmatki używane przez dojarza muszą być czyste.
Przygotowanie strzyków: dojenie krów z mokrymi strzykami i wymionami podnosi prawdopodobieństwo zakażenia.
Przed podłączeniem aparatu udojowego należy oczyścić i wysuszyć strzyki. Zaleca się mycie i dezynfekowanie strzyków,
ale nie wymienia. Do przygotowania wymienia do doju należy stosować wodę o wysokich parametrach higienicznych.
• Higiena strzyków po udoju
Najskuteczniejszą praktyka ograniczającą skalę nowych zakażeń jest dezynfekcja strzyków po udoju. Po każdym doju
należy stosować płyny do dezynfekcji (dippingi) o udowodnionym działaniu bakteriobójczym również między dojami i
zapewniające dobre zabezpieczenie strzyków.
• Stosowanie należycie funkcjonujących aparatów udojowych
Konieczne są regularne przeglądy aparatów udojowych w celu uniknięcia ich skażenia.